Si Lord Acton nga usa ka British historian and politician (19th century) nagkanayon, “Power tends to corrupt.” “Absolute power corrupts absolutely.”
Ang buot ipasabot daw niini mao nga “as a person's power increases, his moral sense diminishes.” Tingali may pagkamay-ong sa giingon sa akong higala, “samtang nagkagamhanan, nagkamangtas man ang buang.”
Niining panahon sa pandemya, matud pa, adunay nagatumaw nga lahi nga klase sa gahum. Anaa ang gitawag nga “the rise of medical power.” Ug tuod man, ang pagpausbaw sa maong klaseng gahum dili na bag-o kay kon lantawon ang dagan sa kalibutan hikit-an man ang hataas nga kasaysayan mahitungod niini.
Anaa ang philosopher – physician nga si Galen, nga isip usa ka mananambal namahimo siyang quasi-spiritual adviser sa mga kanhing emperador sa Roma: Marcus Aurelius, Commodus ug Septimius Severus.
Anaa sab si John Locke, usa ka English philosopher, nga asa ang mga sinuwat niini sa dihang nagtungha pa kini sa Oxford, nagpadayag kanato nga ang pagkapanday sa mga “katungod sa tawo” adunay dakong kalambigitan sa iyang pagkahisayod sa “maayong panglawas” sa tawo.
Ang French philosopher nga si Michel Foucault nagpahinumdom kanato nga kung atong lantawon ang mga “disiplina” nga gipatuman, ang mga “pamaagi” nga gigamit sa mga gobyerno o panggamhanan niadtong gitawag nga “classical era,” gihulma ang mga kini pinasubay sa usa ka sumbanan nga mao ang ospital ug prisohan. Gani man mingtumaw sab ang gitawag nga “medical gaze,” nga namahimong “power/knowledge” sa kasamtangang panahon.
Kon basahon matud pa ang mga sinuwat ni Foucault ilabi na ang kabahin sa pagkuyanap sa “salot” niadtong ika-18 nga siglo, makita nga ang namahimong tubag aron mapakgang kini walay kalahian sa naandang ginapatuman o ginabuhat nga mga pamaagi alang sa mga sanlahon ug mga tawong nawad-an ug hustong panimuot: ang pagdestiyero/pagkabilanggo sa usa ka isla o sa usa ka “ghetto” gawas sa lungsod.
Ug kini nga mga pamaagi, sigon sa mga pamalandong ug pag-analisa, naghatag dalan sa panghunahuna sa pagkulong sa tibuok lungsod, diin ang tanan nga mga lungsuranon napailawom sa “house arrest” kon moabot man gani ang salot o pandemya.
Aduna gani matud pa mga kagabhion kaniadto, nga manggawas ang mga tawo sa balcony sa ilang mga balay dili aron mamakpak sa mga "caregivers" kondili aron sayon sa mga "sanitary authorities" ang paglista sa patay, sa mga kamatyonon ug sa mga buhi.
Ug niining sistemaha, kinsa man ang nagakupot sa gahum ug nagahulma sa estorya?
Usa sa mga punto nga mamahimong pwedeng pamalandungan nga asa kinahanglan sab tang magmasusihon mao ang pagtan-aw sa sa papel sa mga mananambal sa atong kinabuhi.
Aduna koy nabasahan nga gisuwat ni Bernard Henri-Levy nga usa ka French philosopher,
“Physicians are for the most part admirable people standing on the front line against the pandemic, everyday heroes risking their lives to save ours, superbly brave and dedicated…”
“But to make physicians into supermen and superwomen and to endow them with extraordinary powers requires a leap that can be taken only with the help of several misconceptions.”
Ang maong magsusuwat nag-awhag sab kanato nga niining panahon sa pandemya nindot usab nga tan-awon nato kining gitawag nga “question of hygienics.” Matud pa niya ang “concern for hygiene is a very good thing.”
Apan dugang pa, niining doctrine of hygienics anaa sab ang mga panglantaw nga: “health becomes an obsession; all social and political problems are reduced to infections that must be treated; and the will to cure becomes the paradigm of political action. And no one is ignorant of the fact that the effects of that doctrine can be horribly perverse.”
Sa pagkakaron namahimong dakong hisgutanan nga aduna kunoy korapsyon nianang gipangsul-on natong “face masks,” “face shields,” “PPEs,” ug uban pa.
Hinaut motumaw ang tinuod nga hitsura luyo nianang gisul-ob nga maskara.
