Pamalandong: Quidquid recipitur...

Naatlan nga sa paglabay nako sa usa ka simbahan kagahapon, nadungog nako ang pari nga namulong ug iyang nalakbitan ang Latin nga expression: “Quidquid recipitur ad modum recipientis recipitur.” Usa sa nahimong hubad niini mao nga “unsa may gidawat gidawat kini sigon sa kapasidad, paagi sa nagdawat.” Adunay pipila nga nagaingon nga anggid-anggid sab ni sa laing Latin nga expression: “Cogitum est in cognoscente secundum modum cognoscentis,” kon sa iningles pa “a thing known exists in a knower according to the mode of a knower.” Aron masayon, anaa sab nagasugyot nga ang buot ipasabot, “We receive things not as they are but as we are.”

Kon dili ko masayop nahiapil ni sa iyang homiliya aron mapaabot ngadto sa mga naminaw ang kamatuoran sa Santisima Trinidad nga ginailang Misteryo. Naa ka tuod masulti bahin niining misteryo apan kanunay sab kang ginapahinumduman nga unsa man nga mga pulong ug paningkamot ang gamiton ug himoon aron isaysay ug ilarawan kining misteryo, dili gayod makahakgom ni makatungkad ang mga pulong ug ang hunahuna niini. Kana lagi tungod kay limitado man ang lenggwahe sa tawo isip minugna sa tawo.

Ug atubangan sa Misteryong adunahan kaayo, abundansiya ug di-kapugngan ang pag-awas niini, ang hunahuna dili gayod makatukib sa kinatibuk-an niini. Dili matungkad sa hunahuna ang kalawom, ang kalapad, ang gitas-on ug ang kapuno niini.

Aron hisabtan, ang uban minggamit ug mga paglarawan aron sa pagpasayon. Matud pa, ang misteryo o reyalidad susama kalapad, kahalawom sa dagat. Ug ang hunahuna nga buot mosabot niini nga misteryo gamay ra isip sudlanan o panaksan. Mao na ingon sa uban nga kung ang imong sudlanan mora ra sab kadako sa container sa tubig, dili gayod masulod ang tibuok dagat sa imong panudlan. Unsa ray kayang isulod ug madawat, mao ra sab tong masulod ug mabatonan. Ug dili pwede, matud pa, nga samtang gibitbit nimo kanang container nga puno sa tubig moingon ka, “ania ra ang tibuok dagat. Nasulod na nako ang tibuok dagat.” Kana tungod kay tipik ra, parti ra sa kinatibuk-an ang nahisulod sa imong sudlanan.

Ug gani man ang uban nagaingon, kini nagapahinumdom kanato sa pagpaubos, nga dili magmapasigarbuhon, dili magmahukmanon atubangan sa reyalidad tungod kay dili man nato mahibaloan ang tanan. Ingon pa sa mga tigulang, “ayaw kalimti ang lasang tungod lang sa usa ka punuan.” Ug tuod man aduna sab kamatuoran luyo anang ekspresyon, “huwag magsalita ng patapos.” Nahinumdom ko sa gisulti sa usa ka manggialamon nga matud pa, “matapos mong masabi ang lahat, ang pinakamahalaga pa rin ay ‘yong di mo nasabi.”

Sa akong tan-aw mamahimong makatabang sab kini sa pagtuki sa hisgutanang vaccination.

Anaa koy nadungog nga impormasyon nga matud pa, sa usa ka barangay nga naadtuan sa akong kaila, usa ra kuno ka senior citizen ang nagpabakuna. Bisan tuod anaa nay available nga bakuna, dili uyon ug nangahadlok ang pipila. Katungod man sa tawo ang magpabakuna ug dili gayod angay nga pugson ang bisan kinsa, apan ang makasubo lang kay kon ang namahimong desisyon resulta, bunga sa “misinformation.”

Gisaysay sa akong kaila nga usa daw matud pa sa nagakalat nga estorya mao nga tungod kay ang bakuna hinimo sa Tsina. Wala ko nasayod kung mao lang ba gyod ang gigikanan sa mismong bakuna nga maoy gamiton niana nga area.

Anaa pod nagalakaw nga hungihong nga gi-imbento kuno kana aron mogamay na ang numero sa edaran, mahanaw ang mga may balatian o di kaha mogamay ang populasyon sa kalibutan.

Anaa sab ang uban moingon nga, “nganong magpabakuna pa man? Anaa gani gibalita nga nabakunahan na siya’g kaduha pero natakdan gyapon siya.” Usa sab sa akong kaila nangutana, “Ngano man nga tungod sa usa ka tawo nga asa daw wala mi-epekto ang bakuna kaniya, maghimo na dayon ta ug desisyon nga dili magpabakuna? Daghan man ug nilibo ang nabakunahan nga matud pa dili man mao ang kasinatian.” Mora god daw ug kamatis. Tungod kay adunay nahiapil nga usa ka daut, modayon na lang ba ta sa pagconclude nga ang tanang kamatis nga gi-display dili mapuslan?

Niining panahon sa kapaspas sa pagkalat sa impormasyon ug apil na ang fake news, anaa ang awhag nga kitang tanan magmatngon, magmatukion. Kinahanglan sab ang “verification,” hibaw-an asa gikan ang impormasyon ug tan-awon ang kinatibuk-ang sitwasyon.

Dugang pa, hinumduman sab nga ang hisgutanang Covid dili ihagbong, lantawon sa usa ra ka aspeto o dimensyon. Adunay pipila nga ginapamugos gyod nga himoon ug ipamukha pa gayod nga ang hisgutanang Covid usa ra ka isyung pulitikal. Ihagbong ra sab sa hisgutanang ayuda, executive orders ug gani man daw ka sayo pa nga nahiapil na sa agenda sa mga pulitikong magpapili niining umaabot nga piniliay.

Una, ilhon nato kini nga usa sab ka “health issue,” busa maminaw ug magtuon gayod sa mga eksperto, mga doktor ug siyentipiko nga ang trabaho ug kinabuhi adunay kalabutan niini.

Apan dili sab maayo nga i-reduce na lang sab ni isip usa ka health issue o medical nga hisgutanan. Kay kini aduna man sab kalabutan sa ekonomiya, moralidad, tawhanong katungod ug pagtoo.

Sa nagkadaghan ang numero sa nagasuicide, sabton ni nga may kalabutan sa particular nga hisgutanang mental health.

Hinaut nga makonsidera ang halapad ug kon mahimo kadtong mga giilang makahuluganon, mahinungdanon nga mga panglantaw relevant sa atong giatubang nga suliran ug sa atong kahimtang.

Posible gayod ang solusyon ug adunay paglaum. Magtinabangay kauban ang pag-ila sa kamahinungdanon sa “discernment,” pag-ampo sa Ginoo, apil ang pag-amgo nga ang matag-usa, unsa man ang iyang kahimtang o estado aduna gayoy ikatampo sa paghisgot ug pagsolbad sa isyu.