Pamalandong: Ethical Dilemma
Nagkataas ang kaso sa Covid-19. Nagkakomplikado ang sitwasyon.
Kini dili lang hisgutanang ekonomikanhon, pulitikanhon, ekolohikanhon, sikolohikanhon kondili isyung malangkubon sa ngalan nga ang tanang tawo naapektuhan ug ang nagkadaiyang aspeto sa tawo apil na ang iyang kinahiladman naigo man niini. Ug dili ikalimod nga ang mismong kinaiyahan nadamay ug nagbaguod sab sa hulgang dala ug epekto sa Covid.
Ang isyu sa Covid-19 ug niining pagtumaw sa mga variants nagdala ngadto sa pagkamatngon nga ang virus nga bisan tuod sa kagamay niini nan dili makita apan mipauyog ug gani man nakapapaguba sa naandang nabatasan ug tinuhuan, nakapabag-o sa dagan sa kalibutan ug ubay-ubay na sab ang sa kinabuhi nakabsan.
Nan giingon nga kini dili lamang health issue (mapisikal man o mental), kondili namahimo usab nga moral issue. Aduna sab kini’g dakong kalambigitan sa tawhanong katungod ilabi na sa mga hut-ong nga napasagdan ug kaniadto mamahimong sistematikong buot hikalimtan.
Usa sa pinakadakong naapektuhan sa pagkakaron mao gayod ang mga kabus ilabi na kadtong walay ikabayad sa ospital. Ug kon moingon ko’g kabus, dili numero o istatistika, kon dili mga tawo nga adunay nawong, pagbati ug kabalaka. Mga tawong naghandum nga mamaayo ang dagan sa kinabuhi ug halos walay pahuway sa pagtrabaho aron sab mabuhi. Sila ang mga tawo nga matud pa sa akong kauban, “unang momata sa buntag, mangape, mohawa sa balay nga tulog pa ang mga bata, moadto sa uma o trabaho ug gabii na mouli ug usahay madangtang tulog na sab ang mga bata, dili gayod makuwestyon ang kakugi apan nganong nagpabilin gihapong pobre?”
Niining mga balita nga nagkapuno na ug pasyente ang mga ospital ug gani man wala nay kabutangan sa mga bag-ong nahitakdan ug apil na ang “oxygen” nga matud pa nagkakulang kay dili maapas sa produksiyon ang gidaghanon sa demand, unsa kahay mahimong alternatibo ug asa paingon ang kabus nga tawo?
Sa kahimtang nga halos nagdasok ug ang tanan nanginahanglan, si kinsa man sa mga pasyenteng naghuwat ang unahon hataga’g luna sa ospital, tauran ug oxygen ug hataga’g igong atensyong medikal?
Hinaut dili sinsilyo ug papel nga may nawong ang unahon nga konsiderasyon kondili kadtong nagginhawa nga usahay sa numero, datos, survey lang ihagbong.
